Хас биирдии үлэһит киһи хаһан эрэ мэник-тэник оҕо, оскуола үөрэнээччитэ этэ. Сабыс-саҥа суумкабытын сүкпүтүнэн оскуола боруогун аан бастаан атыллаабыт долгутуулаах түгэммит ама умнуллуо дуо? Эйиигин үөрэппит учууталларгын, бииргэ үөрэммит доҕотторгун өрүүтүн сүрэххэр илдьэ сылдьаҕын.
Кырдьык, учуутал киһи хас биирдии үөрэнээччитин олоҕор сотуллубат суолу хаалларар. Үөрэтэр уруоктарынан эрэ муҥурдаммакка олоххо сөптөөх суолга тайанаргар, үчүгэйи куһаҕантан араара үөрэнэргэр учуутал улахан көмө буолар. Оҕо туохха дьоҕурдааҕын сөпкө көрөн, ол дьоҕурун сайыннарар, өйүүр, оҕоҕо күүс-көмө буолар - бу учуутал киһи сүрүн сыала дии саныыбын. 11 сыл тухары элбэх учууталларга үөрэнэн, тренердарга дьарыктанан ааһабыт. Ол эрээри, сорох учууталларга киһи сүрэҕэр олох туспа миэстэ баар буолар, ол онно истиҥ таптал уонна махтал эрэ баар буолар.
Бүгүн биһиги дойдубутугар Учуутал күнэ бэлиэтэнэр. Бу күн хас биирдии киһи үөрэппит учууталларын эҕэрдэлиир, оскуолаҕа үөрэммит сылларын истиҥник ахтан ааһар. Дьокуускай куораппытыгар үлэлии-хамсыы сылдьар араас идэлээх дьону кытта кэпсэттибит. Кинилэр оскуолаҕа үөрэммит сылларын ахтан-санаан ааспыттарын ааҕыаҕыҥ..
Ньургуйана Ботуева, «САХА НКИК» суруналыыһа
Мин Хаҥалас улууһун Булгунньахтаах нэһилиэгэр аан бастаан 4 кылааска кэлбитим. Саамай өйдөөн хаалбыт түгэннэрбиттэн биирдэстэрин кэпсээтэххэ...
Нуучча тылын уонна литературатын учууталын Галина Егоровна Николаеваны наһаа истиҥник саныыбын. Кини уруогар ох курдук бэлэмнэнэн, олох кэтэһэн аҕай барар этим. Билэр-билбэт ыйытыыларбар барытыгар «я» диэн илиим күөрэҥнэс буолааччы. Онтон Үөһээ-Бүлүүгэ көһөн барар буолбуппар Галина Егоровна наһаа хомойбута.
Арай, ол барар күммэр уруоктар барыта бүттүлэр. Мин дойдубар бараары дьол бөҕөтөбүн. Табельбын тэлибирэппитинэн кэлбиппэр Галина Егоровна кылааһым оҕолоругар миэхэ сурук суруйтара олорор этэ. Ол түгэҥҥэ хайдах эрэ долгуйан хаалбытым... Онтон биирдиилээн кэлэ-кэлэ суруктарын биэртэлээбиттэригэр мин кып-кыра сүрэхчээним толугуруу тэппитэ. Учууталым бэйэтин суругар «Не переставай Я-кать на уроках» диэн баҕа санаатын суруйбут этэ. Миэхэ ол истиҥ түгэн өйбөр, сүрэхпэр наар баар.
Учуутал күнүгэр мин Галина Егоровнаҕа наар махтана саныыбын. Дьиҥнээх учуутал уобараһыгар кинини көрөбүн. Галина Егоровнаны кэлин көрсө иликпин, хаһан эмит көрсөр киһи.
Сурук суруйбут 10 «г»-ларбар төннөн кэлбитим, бииргэ тутуспутунан бүтэрбиппит. Ол суруктар, барыта бааллар. Дьоллоох оҕо сааһым киэргэллэригэр - күндү учууталларбар, истиҥ доҕотторбор - барыларыгар махталбын тиэрдэбин!
Ньургуйананы биһиги күннэтэ күөх экран нөҥүө «Саҥа күн» биэриигэ көрөбүт уонна «Тэтим» саха араадьыйатын долгуннарыгар истэбит. Кини үлэтигэр бэриниилээҕинэн, сайаҕас майгытынан, кэрэ сэбэрэтинэн, сымнаҕас куолаһынан көрөөччүлэрин, истээччилэрин тапталларын сүүйэр. Суруналыыс киһи быһыытынан олох үөһүгэр сылдьар, интириэһинэй биэриилэри, сюжеттары, сонуннары бэлэмнээн таһаарар.
Елизавета Лукина, кондитер
Мин Дьокуускай куораттааҕы национальнай гимназияны 2007 сыллаахха бүтэрбитим. Кылааһым салайааччыта уонна математикабыт учуутала Октябрина Петровна Скрябина. Кини биһигини олус кыһаллан, туох баар иллэҥ бириэмэтин, сыратын ууран туран үөрэппитэ.
Араас проектары оҥорон күрэхтэргэ сылын ахсын кыттарбыт. Ол барыта - дьон иннигэр толлубаккка саҥарарга, бэйэ күүһүгэр эрэллээх буоларга үөрэппит дии саныыбын.
Билиибитинэн дьоҥҥо туох эрэ туһалааҕы оҥорон таһаарыахтаахпыт диэн өйдөбүлү иҥэрбитэ.
Күндү учууталбар бу кэлбит бырааһынньыгынан эҕэрдэбин уонна махталбын тиэрдэбин!
Лиза билигин араас минньигэс аһы астыыр бэйэтэ дьоҕус тэрилтэлээх. Кини тортара күннэтэ дьон үөрүүлээх түгэннэрин киэргэтэр. Астаабыт аһа минньигэс эрэ буолбакка киһини сөхтөрөр ураты астык дизайннаах буолар. Ити барыта олус элбэх сыраттан тахсара чахчы. Ааттаах-суоллаах кондитердарга үөрэнэн сатабылын тупсарар уонна ол билиилэринэн үллэстэ баҕалаахтарга мастер-класстары тэрийэр.
Михаил Местников, «InYakutia» турфирма салайааччыта
Мин Нам орто оскуолатын 1979 сыллаахха үөрэнэн бүтэрбитим, кылааспыт салайааччыта математика учуутала Баишева Пелагея Даниловна этэ. Куруутун барыбытын араас походтарга илдьэ сылдьара, хас биирдии о5о5о олус чугастык, истиҥник сыһыаннаһар этэ. Кылаас оҕото бары кинини сөбүлүүрбүт. Билигин санаатахпына, кини олох үрдүк таһымнаах учуутал эбит уонна киһи быһыытынан олус сымнаҕас, эйэҕэс, көрсүө майгылааҕа.
Бу - 9-с кылааһы бүтэрбит сайыммытыгар «Иван Кулибин» диэн теплоходунан Өлүөнэ очуостарыгар бара сылдьан түспүт хаартыскабыт. Аан бастакыбын Өлүөнэ очуостарын көрөн сөхпүппүн өйдүүбүн.
Михаил Иванович билигин «InYakutia» турфирма салайааччытынан үлэлиир. «ИнЯкутиялар» киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин саамай кэрэ сирдэринэн төһөлөөх элбэх киһини сырытыннарбыттарын ааҕан сиппэккин. Дойдубут араас муннуктарыттан кэлбит эрэ буолбакка, араас атын дойду туристарыттан эмиэ сылын ахсын истиҥ махтал тылларын туталлар. Михаил Иванович бу үлэтэ дьону араас сирдэргэ сырытыннарыы эрэ буолбатах. Улахан походтарга сылдьан киһи олус элбэххэ үөрэнэр, саҥа доҕоттордоноҕун, оннооҕор бэйэҕин кытта саҥа билсибит курдук буолаҕын. Михаил Иванович айылҕаны харыстыырга, төрөөбүт дойдуну таптыырга дьон сүрэҕэр төлөннөөх уоту күөдьүтэр талааннаах киһи.
Айталина Софронова, педиатр-гастроэнтеролог
Бүгүҥҥү учуутал күнүгэр мин кылааһым салайааччытын Наталья Николаевна Дураеваны ахтыахпын баҕарабын. Химия курдук уустук уруогу таптыырга үөрэппитэ. Миэхэ барыта интириэһинэй этэ - Менделеев таблицатыттан саҕалаан күннээҕи олохпутугар буолар араас химическэй реакцияларга тиийэ. Билигин медик идэтин талан үлэлии сылдьарбар Наталья Николаевнаҕа махталым муҥура суох. Кини сүбэтинэн ахсыс кылаас кэннэ химико-биологическай хайысхалаах кылааска киирэн бу предметтэри дириҥэтэн үөрэппитим. Онон кини сүбэтэ мин инники идэбин быһаарбыта.
Наталья Николаевна оҕолору кытта чэпчэкитик биир тыл булара. Олус эйэҕэс этэ уонна куруутун кырдьык иһин туруулаһарга үөрэтэрэ. Кини курдук учууталга үөрэммиппиттэн дьоллооҕунан ааҕынабын.
Айталина кырачаан оҕолору эмтиир, күннэтэ оҕолор доруобай буолалларыгар үгүс сыратын уурар. Туга ыалдьарын сатаан эппэт оҕону эмтиир чэпчэкитэ суох буоллаҕа. Үлэтин үтүө түмүгэ, биллэн туран, доруобай кырачааннар уонна махталлаах төрөппүттэр. Талан ылбыт идэтигэр бэриниилээҕэ, киэҥ билиилээҕэ дьону кытта эйэҕэс, сымнаҕас сыһыанагыр көстөр, онон төрөппүттэр саамай күндүлэрин - оҕолорун доруобуйаларын - Айталинаҕа долгуйбакка эрэнэллэр.
Оксана Петухова, психолог
Учуутал күнүгэр куруутун оскуолаҕа үөрэммит уонна кэлин үлэлээбит сылларбын ахтан-санаан ааһабын. Ол сылларым сүрэхпин сып-сылаас, сып-сырдык ахтылҕанынан толороллор. Мин Уус-Алданнааҕы Саха-Бельгийскэй гимназияны 2005 сыллаахха үөрэнэн бүтэрбитим. Кип-киэн, сып-сырдык кылаастарга сарсыардаттан киэһэҥҥи диэри үөрэнэрбит.
Учууталларбыт туох баар сыраларын ууран туран үөрэтэллэрэ, куруутун уроктарыгар туох эрэ саҥаны, интириэһинэйи киллэрэ сатыыллара. Биһиги оҕо-оҕо курдук мэниктээн да ыларбыт, эрээри учууталларбыт тылларыттан тахсыбат этибит. Түгэнинэн туһанан күндү учууталларбар истиҥ эҕэрдэбин ыытабын!
Оксана билигин Дьокуускайга биир биллэр «Пси-сфера» диэн уйулҕа киинин тэрийээччилэриттэн биирдэстэрэ. Олох араас очурдарын сатаан туораабакка муна-тэнэ сылдьар дьоҥҥо сөптөөх суолу талалларыгар көмөлөһөр олус эппиэтинэстээх идэлээх. Күннэтэ араас кыһалҕалаах дьоҥҥо илиитин утары уунан көмө-өйөбүл буолар уустук идэтигэр олус бэриниилээхтик үлэлии сылдьар.
Учуутал хас биирдии үөрэнээччитин сүрэҕэр сотуллубат суолу хаалларар буоллаҕа ити. Биһиги кэпсэппит ыалдьыттарбыт учууталларын туһунан ахтыыларын ааҕа олорон киһи сөҕөр - кырачаан оҕолор, эдэркээн сүрэхтэр инники олохторугар бэйэлэрин суолларыгар сөпкө тайаналларыгар учуутал хайдах курдук улахан сабыдыаллааҕыттан. Оннооҕор биир эппит этиитин оҕо олоҕун тухары сырдыкка угуйар сулус оҥостон илдьэ сылдьыан сөп…
Бүгүҥҥү Учуутал күнүнэн идэлээх ааҕааччыларбытыгар, тэҥҥэ үлэлиир-хамсыыр күндү дьоммутугар истиҥ эҕэрдэбитин ыытабыт! Түбүктээх үлэҕит эһиэхэ күннэтэ үөрүүнү, ситиһиилэри эрэ аҕаллын! Учуутал диэн үрдүк ааты куруутун киэн тутта илдьэ сылдьыҥ!
Ыстатыйаны бэлэмнээтэ Айана Оллонова
